تأثیر اندازه سنگ کلیه بر شدت درد و درمان آن
سنگ کلیه یکی از مشکلات شایع دستگاه ادراری است که می‌تواند باعث درد شدید و مشکلات زیادی برای فرد مبتلا شود. این سنگ‌ها از تجمع مواد معدنی و نمک‌های مختلف در کلیه‌ها به وجود می‌آیند و در اندازه‌های مختلفی مشاهده می‌شوند. اندازه سنگ کلیه تاثیر زیادی در شدت علائم و نوع درمان آن دارد. بعضی سنگ‌ها بسیار کوچک هستند و ممکن است به راحتی از بدن خارج شوند، در حالی که سنگ‌های بزرگتر می‌توانند به مشکلات جدی‌تری منجر شوند. در این مقاله قصد داریم به بررسی اندازه سنگ کلیه بپردازیم و همچنین به طور خاص به سوال رایج اندازه نرمال سنگ کلیه پاسخ دهیم تا بیشتر با این مشکل آشنا شویم و بدانیم که چه اندازه‌هایی به عنوان نرمال در نظر گرفته می‌شوند.
تشخیص سنگ کلیه
پزشک برای تشخیص سنگ کلیه از روش های زیر استفاده می کند:
- درد شدید در اطراف و پشت دنده
- درد و احساس سوزش در هنگام دفع ادرار
- انتشار درد در پایین شکم و کشاله ران
- ادرار بد بو
- تغییر رنگ ادرار به رنگ صورتی، قرمز و قهوه ای
- نیاز به دفع ادرار مکرر
- ادرار بیش از حد معمول یا حجم کم ادرار
- تب و لرز در اثر عفونت
👈بیشتر بخوانید: 9 روش برای جلوگیری از سنگ کلیه
انواع سنگ کلیه
سنگ کلیه، یکی از مشکلات شایع دستگاه ادراری است که با تشکیل کریستال های سخت در کلیه ها همراه است. این کریستال ها می توانند در اندازه های مختلف رشد کرده و باعث درد شدید، عفونت و حتی مشکلات کلیوی شوند. خوشبختانه با شناخت انواع مختلف سنگ کلیه و عوامل موثر در تشکیل آن ها، می توان از بروز این مشکل پیشگیری کرد و در صورت ابتلا، درمان مناسب را آغاز نمود.
انواع سنگ های کلیه بر اساس ترکیبات شیمیایی به چهار دسته اصلی تقسیم می شوند:
سنگ های کلسیمی
سنگ های کلسیمی، شایع ترین نوع سنگ کلیه هستند و حدود 80 درصد از کل سنگ های کلیه را تشکیل می دهند. این سنگ ها به دلیل افزایش سطح کلسیم یا اگزالات در ادرار ایجاد می شوند. انواع سنگ کلسیمی عبارتند از:
- سنگ های اگزالات کلسیم: ایج‌ترین نوع سنگ کلیه هستند. این سنگ‌ها زمانی تشکیل می‌شوند که اگزالات – ماده‌ای که به‌طور طبیعی در بسیاری از خوراکی‌ها مانند اسفناج، چغندر و آجیل وجود دارد – با کلسیم ترکیب می‌شود.
- سنگ های فسفات کلسیم: این نوع سنگ ها کمتر از سنگ های اگزالات کلسیم شایع هستند و معمولاً در افرادی که مبتلا به اختلالات اسیدیته ادرار هستند، دیده می شوند.
مصرف زیاد سدیم، پروتئین حیوانی، اگزالات (مانند اسفناج، چغندر، آجیل)، و کمبود آب می تواند خطر تشکیل سنگ های کلسیمی را افزایش دهد. بیماری های تیروئید، پاراتیروئید و برخی اختلالات هورمونی دیگر می توانند بر متابولیسم کلسیم تأثیر گذاشته و خطر تشکیل سنگ را افزایش دهند. بیماری های التهابی روده و برخی اختلالات جذب روده ای می توانند باعث افزایش جذب اگزالات شده و خطر تشکیل سنگ را افزایش دهند.
سنگ های استروویتی
سنگ های استروویتی، نوع دیگری از سنگ های کلیه هستند که با عفونت های دستگاه ادراری مرتبط هستند. این سنگ ها از ترکیبات آمونیوم، فسفات و منیزیم تشکیل شده اند و به دلیل رشد سریع و اندازه بزرگ، می توانند مشکلات جدی ایجاد کنند.
باکتری هایی که باعث عفونت ادراری می شوند، می توانند محیطی قلیایی در ادرار ایجاد کنند که برای تشکیل سنگ های استروویتی مناسب است. اختلالاتی مانند اسیدوز توبولی کلیه می توانند خطر تشکیل سنگ های استروویتی را افزایش دهند.
سنگ های اسید اوریکی
سنگ های اسید اوریکی از تجمع کریستال های اسید اوریک در ادرار تشکیل می شوند. اسید اوریک یک ماده زائد است که به طور طبیعی در بدن تولید می شود و از طریق کلیه ها دفع می شود. افزایش سطح اسید اوریک در خون و ادرار می تواند منجر به تشکیل سنگ های اسید اوریکی شود.
نقرس یک بیماری التهابی است که با افزایش سطح اسید اوریک در خون همراه است و یکی از مهم ترین عوامل خطر برای تشکیل سنگ های اسید اوریکی است. مصرف زیاد گوشت قرمز، غذاهای دریایی، الکل و نوشابه های شیرین می تواند سطح اسید اوریک را افزایش دهد. همچنین برخی داروها مانند دیورتیک ها و آسپرین می توانند سطح اسید اوریک را افزایش دهند.
سنگ های سیستئینی
سنگ های سیستئینی، نادرترین نوع سنگ کلیه هستند و به دلیل اختلالات ژنتیکی در متابولیسم آمینواسید سیستئین ایجاد می شوند. این اختلالات باعث افزایش غلظت سیستئین در ادرار شده و در نهایت منجر به تشکیل سنگ های سیستئینی می شود.
جهش در ژن های مسئول متابولیسم سیستئین، مهم ترین عامل خطر برای تشکیل سنگ های سیستئینی است.
تشخیص اندازه سنگ کلیه
تشخیص دقیق اندازه سنگ کلیه بسیار مهم است، زیرا به پزشک کمک می‌کند تا بهترین روش درمانی را انتخاب کند. برای این کار، از روش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن و اشعه ایکس استفاده می‌شود. سنگ‌های کوچک ممکن است با مایعات و مسکن دفع شوند، اما برای سنگ‌های بزرگتر نیاز به درمان‌هایی مانند سنگ‌شکنی یا جراحی است. بنابراین، تشخیص اندازه سنگ کلیه به انتخاب درمان مناسب و پیشگیری از عوارض کمک می‌کند.
اندازه سنگ کلیه ها و نوع درمان آن ها
برخی از سنگ‌های کلیه آن‌قدر ریز هستند که با افزایش مصرف مایعات به راحتی از بدن دفع می‌شوند، در حالی که برخی دیگر به قدری بزرگ هستند که نیاز به عمل جراحی برای خارج شدن از بدن دارند.
واحد اندازه‌گیری سنگ کلیه معمولاً بر اساس میلی‌متر (mm) است که اندازه دقیق سنگ را نشان می‌دهد.
سنگ های که بدون جراحی از طریق ادرار دفع می شوند
سنگ کلیه شن ریز و 2 میلی متری
این سنگ ها در 80 درصد موارد با مصرف مایعات و آب فراوان، تحرک و پیاده رویی، مصرف مسکن های استامینوفن، ژلوفن، شیاف دیکلوفناک و … دفع می شود.
سنگ 3 میلی متری
این سنگ های نیز مانند سنگ های 2 میلی متری با مصرف مایعات، تحرک دفع می شوند و در صورت درد می توان از مسکن استفاده کرد.
سنگ 4 میلی متری
اگر اندازه سنگ کلیه 4 میلی متر باشد، باز هم می توان بدون جراحی و با رعایت زیر آن را بدون جراحی دفع کرد:
- مصرف مایعات، چای و قهوه
- اضافه کردن ابلیموی تازه به آب مصرفی
- خودداری از مصرف نوشیدنی های گازدار
- کاهش مصرف نمک
همان‌طور که گفته شد، اگر اندازه سنگ کلیه قابل دفع کمتر از ۴ میلی‌متر باشد، معمولاً با مصرف مایعات زیاد و استفاده از مسکن‌ها، به‌صورت طبیعی و بدون نیاز به درمان خاصی دفع می‌شود. دفع این نوع سنگ‌ها معمولاً حدود یک ماه زمان می‌برد. برای سنگ‌های ۴ میلی‌متری نیز، حدود ۴۰ تا ۴۵ روز زمان لازم است تا به‌طور کامل از بدن خارج شوند.
- 👈بیشتر بخوانید:
- عمل RIRS چیست؟
- عمل PCNL چیست؟
سنگ های که با جراحی از بین می روند
برای درمان سنگ های بزرگتر از 4 میلی متر نیاز به جراحی، برداشتن و خرد کردن سنگ است.
سنگ کلیه 5 میلی متری
سنگ های 5 میلی متری در 50 درصد موارد خود به خودی و با مصرف مایعات و مسکن ها از طریق ادرار دفع می شوند. در صورت بروز درد و دفع نشدن این سنگ ها می توان از سنگ شکن برون اندامی استفاده کرد.
سنگ های کلیه 6 میلی متری
زمانی که اندازه سنگ کلیه حدود ۶ میلی‌متر باشد، در بسیاری از موارد می‌توان آن را با مصرف زیاد آب، تحرک کافی و استفاده از مسکن‌ها به‌طور طبیعی دفع کرد. اما اگر سنگ باعث درد شدید یا گرفتگی در مسیر ادرار شود، پزشک ممکن است از روش‌هایی مثل سنگ‌شکنی استفاده کند. در این شرایط، دانستن اندازه سنگ کلیه برای سنگ شکن به پزشک کمک می‌کند تا بهترین روش را انتخاب کرده و سنگ را به قطعات کوچک‌تری بشکند تا راحت‌تر از بدن خارج شود.
سنگ کلیه 7 میلی متر
دفع سنگ های 7 میلی متری با مصرف مایعات و آب، حدود 20 درصد است؛ بنابراین توصیه می شود برای درمان این سنگ ها از سنگ شکن کلیه و خرد کردن آن استفاده شود.
سنگ کلیه 8 میلی متر
اگر اندازه سنگ کلیه 8 میلی متر باشد، می توان آن را مانند سنگ های 7 میلی با دستگاه سنگ شکن خرد کرد؛ بعد از شکستن، باقی مانده آن از طریق ادرار دفع می شود.
سنگ 9 میلی متری
تقریبا 10 درصد سنگ های 9 میلی متری با مصرف مایعات از طریق ادرار دفع می شوند و در غیر این صورت باید از سنگ شکن برون اندامی استفاده کرد.
سنگ کلیه 10 میلی متری
این سنگ ها با تحرک و مصرف مایعات و یا مسکن، از طریق ادرار دفع نمی شوند و باید برای درمان آن از سنگ شکن استفاده شود.
سنگ 11 میلی متری
اگر اندازه سنگ کلیه از 10 میلی متر بیشتر باشد، باید از دستگاه سنگ شکن برای شکستن سنگ استفاده کرد، البته سنگی که در پایین کلیه باشد، با دستگاه سنگ شکن خرد نمی شود و باید از یورتروسکوپی و لیزر برای خرد کردن آن استفاده کرد.
سنگ های کلیه بین 12 تا 20 میلی متری
برای از بین بردن سنگ های می توان از دستگاه سنگ شکن برون اندامی استفاده کرد، اما اگر سنگ در قسمت پایینی کلیه باشد، باید روش یورتروسکوپی را برای خرد کردن سنگ به کار برد.
دفع سنگ کلیه 2 سانتی
برای درمان سنگ کلیه ۲ سانتی‌متری، معمولاً نیاز به انجام جراحی با ایجاد یک برش کوچک روی پوست است تا سنگ به طور مستقیم از کلیه خارج شود. در چنین مواردی که اندازه سنگ زیاد است و به عنوان بزرگترین سنگ کلیه شناخته می‌شود، روش‌های ساده مانند مصرف مایعات یا سنگ‌شکنی کافی نیستند و مداخله پزشکی لازم است.
سایر روش های جراحی برای درمان سنگ کلیه
اگر اندازه سنگ کلیه ها بزرگ باشد و با مصرف مایعات و دارو دفع نشوند، می توان با سنگ شکن آن ها را از بین برد؛ سایر روش های جراحی برای درمان سنگ های کلیه عبارتند از:
- یورتروسکوپی
- لاپاراسکوپی
- جراحی باز سنگ کلیه
- نفرولیتوتومی و نفرولیتوتریپسی
عوامل ایجاد کننده سنگ کلیه
سنگ کلیه یک بیماری شایع است که در اثر تشکیل رسوبات سفت و جامد در کلیه ها ایجاد می شود. این رسوبات می توانند از مواد معدنی مختلف مانند کلسیم، اگزالات، اورات و سیترات تشکیل شوند.
عواملی که خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می دهند عبارتند از:
- کمبود آب بدن
- چاقی
- رژیم غذایی با مقادیر بالای پروتئین، نمک یا گلوکز
- پرکاری پاراتیروئید
- جراحی بای پس معده
- سابقه خانوادگی سنگ کلیه
👈بیش تر بخوانید: آیا با علائم سنگ کلیه آشنایی دارید؟
عواقب درمان نکردن سنگ‌های کلیه بزرگ
عدم درمان سنگ‌های کلیه بزرگ می‌تواند به مشکلات جدی‌تری منجر شود. یکی از عواقب اصلی، انسداد مجاری ادراری است که می‌تواند جریان طبیعی ادرار را مختل کند و منجر به درد شدید و آسیب به کلیه‌ها شود. همچنین، سنگ‌های بزرگ می‌توانند باعث عفونت‌های دستگاه ادراری شوند که نیاز به درمان فوری دارند، زیرا این عفونت‌ها می‌توانند به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابند. در نهایت، اگر سنگ‌های کلیه بزرگ درمان نشوند، ممکن است باعث آسیب‌های دائمی به کلیه شوند که عملکرد کلیه را تهدید می‌کند و در موارد شدید، ممکن است نیاز به جراحی کلیه باشد. بنابراین، درمان به موقع سنگ‌های بزرگ بسیار ضروری است.
علائم سنگ کلیه
سنگ کلیه می تواند با طیف وسیعی از علائم همراه باشد که شدت آن ها بسته به اندازه، محل سنگ و میزان انسداد مجاری ادراری متفاوت است. برخی افراد ممکن است علائم خفیفی داشته باشند یا حتی بدون علامت باشند، در حالی که برخی دیگر ممکن است درد شدید و ناتوان کننده ای را تجربه کنند. علائم شایع سنگ کلیه عبارتند از:
- درد شدید در پهلوها: این درد معمولاً به صورت موج وار بوده و به سمت شکم، کشاله ران یا قسمت تحتانی کمر انتشار می یابد.
- درد هنگام ادرار: احساس سوزش یا درد هنگام ادرار از دیگر علائم شایع سنگ کلیه است.
- خون در ادرار: وجود خون در ادرار می تواند به رنگ صورتی، قرمز یا قهوه ای دیده شود.
- تکرر ادرار: نیاز مکرر به ادرار کردن حتی در مقادیر کم.
- احساس سوزش و درد در هنگام ادرار کردن
- ادرار کدر و بدبو
- تهوع و استفراغ
- تب و لرز (در صورت وجود عفونت)
- لرزش
👈بیش تر بخوانید: با بهترین نوشیدنی های مفید برای دفع سنگ کلیه آشنا شوید.
جمع بندی
در مجموع، اندازه سنگ کلیه نقش بسیار مهمی در نوع درمان و روند بهبودی بیمار دارد. سنگ‌های کوچک معمولاً بدون نیاز به جراحی و با مصرف مایعات و رعایت توصیه‌های ساده قابل دفع هستند، در حالی که سنگ‌های بزرگتر ممکن است نیاز به سنگ‌شکنی یا حتی جراحی داشته باشند. تشخیص به‌موقع و آگاهی از اندازه طبیعی سنگ کلیه به پزشک کمک می‌کند تا بهترین روش درمانی را انتخاب کرده و از بروز عوارض جدی جلوگیری شود. رسیدگی سریع به علائم و مراجعه به متخصص اورولوژی، کلید درمان مؤثر سنگ کلیه است.
آیا عمل اسلیو باعث سرطان می شود؟ بررسی جامع و علمی
بای پس معده: تحولی شگفت‌انگیز در مسیر لاغری و سلامت
اسلیو معده
